

Bekijk Charmaine's werk en leer meer op haar website en Instagram.
Charmaine, je bent afgestudeerd aan de Master Photography and Society aan de KABK. Waar komt je voorliefde voor fotografie en beeld vandaan?
Toen ik klein was, kreeg ik een analoge speelgoedcamera. Ik herinner me de discussies over hoeveel foto’s ik maakte en de kosten van het ontwikkelen ervan. Het vastleggen van momenten vond ik fantastisch. Ik bladerde ook altijd door de tijdschriften die mijn moeder las en raakte geïntrigeerd door een foto van Inez van Lamsweerde en Vinoodh Matadin. Op die foto staan twee vrouwen op racefietsen met korte broekjes aan; een heeft een raketje (het ijsje) in de hand, terwijl op de achtergrond een raket de lucht in gaat. Dat beeld is me altijd bijgebleven; het had iets absurds, maar alles klopte toch. Misschien lijkt het nu met de digitale tools niet zo bijzonder meer, maar dit was in de jaren '90. Ik was omver geblazen door deze foto als klein meisje.
Jaren later bezocht ik een expositie van Gregory Crewdson en werd ik verliefd op beeld. In een video liet hij zien hoe hij alles opzette, en het idee dat een concept voor altijd vastgelegd kon worden, fascineerde me. Toen besefte ik dat je alles kon creëren wat je wilde met fotografie. Ik gebruik mijn visuele werk nu om mensen te confronteren met het koloniale verleden en de invloed daarvan op de hedendaagse samenleving. Soms kan ik hierin ook provocerend zijn. Ik zie beeld ook als een middel voor educatie en dialoog en om onderwerpen te belichten die niet genoeg aandacht krijgen.


Hoe zou je je eigen praktijk omschrijven, wat houdt je momenteel bezig in je werk?
Als persoon van kleur vind ik het cruciaal om onze ervaringen visueel weer te geven. Mijn werk richt zich vaak op mijn Surinaamse en Nederlandse culturele achtergrond, met een specifieke focus op kolonialisme. Ik gebruik voornamelijk fotografie en werk veel met archiefmateriaal. Het werken met deze archieven beschouw ik als een methode om ze te dekoloniseren en nieuwe perspectieven naar voren te brengen.
Onlangs heb ik de start afgerond van mijn project "Een Geketende Reis", een project met video, fotografie en een ervaringsperformance. De centrale vraag hierin is: hoe voelt het om vroeger tot slaaf gemaakt te zijn? Tijdens de performance werd het publiek meegenomen in de verschrikkelijke reis van de tot slaaf gemaakten en werden ze actief onderdeel van de ervaring. Dit project maakte deel uit van het herdenkingsjaar slavernijverleden in Alphen aan den Rijn. Momenteel ben ik bezig met het verder uitwerken van dit project.
Met kunst kun je niet de hele wereld veranderen, maar kunst kan iemands gedachten en perspectieven veranderen.
Daarnaast werk ik momenteel aan andere projecten die het koloniale verleden op verschillende manieren belichten en elk een andere focus hebben. Er zijn talloze verhalen rondom het koloniale verleden die verteld moeten worden, en ik selecteer steeds een ander specifiek onderwerp om uit te lichten. Hopelijk kan ik zo mensen stimuleren om zich bewust te worden van de diepgewortelde impact van kolonialisme op onze huidige samenleving en de geschiedenis.
Je bent een van de alumni van het QISSA ontwikkelingstraject voor visuele beeldmakers. Wat heeft dit traject je gebracht?
Ik denk nog steeds vaak aan mijn deelname terug; het was een bijzondere ervaring die me veel heeft gebracht. Het was de beste expositie-opening die ik ooit heb meegemaakt: heel divers, en het gevoel van inclusie was sterk aanwezig. Ik heb veel nieuwe, leuke mensen ontmoet. De masterclasses waren zowel leerzaam als leuk! Mijn deelname heeft me vaardigheden gegeven die ik de rest van mijn artistieke leven kan gebruiken.
Als project heb ik een boek gemaakt, “The Netherlands is the Best” dat de absurde overblijfselen van het kolonialisme, die nog steeds verankerd zijn in de Nederlandse samenleving, onderzoekt en onthult. Het begon met het vinden van een advertentie op Marktplaats van kettingen die ooit gebruikt zijn op tot slaaf gemaakte, en leidde tot veel meer onderzoek. We kregen de artistieke vrijheid om onze visie te ontwikkelen en uit te werken. Zonder deze vrijheid was het boek nooit geworden wat het nu is. We kregen een coach aangewezen; die van mij was Ashley Röttjers, en we hadden gesprekken met de curator van de expositie, Guinevere Ras. Hun begeleiding en ondersteuning hebben mij binnen het project echt laten groeien.


Welke rol kunnen kunst en storytelling volgens jou spelen in sociale verandering, ook kijkend naar je eigen projecten?
Met kunst kun je niet de hele wereld veranderen, maar kunst kan iemands gedachten en perspectieven veranderen. En die persoon kan op haar beurt anderen beïnvloeden, wat zorgt voor een kettingreactie van verandering, hoe klein-of grootschalig ook. Misschien verandert die persoon wel de gedachten van twee mensen, maar misschien ook wel van zes mensen. Een voorbeeld hiervan is een bericht dat ik eens ontving van iemand die over mijn boek "The Netherlands is the Best" had verteld op school. Dit illustreert voor mij het ripple-effect: iemand ziet mijn werk en deelt het vervolgens met anderen. Op deze manier verspreidt de boodschap zich.
Mijn ervaring als maker heeft me veel inzicht gegeven in de thematiek van het koloniale verleden en de invloed daarvan op het heden.
Kunst maakt moeilijke thema's toegankelijk denk ik, het stimuleert reflectie en bewustwording, en kunstprojecten kunnen sociale verandering bevorderen door educatie en storytelling.
Samen met QISSA hebben we je uitgenodigd om als NDSM Young Curator aan de slag te gaan in de publieke ruimte van NDSM. Wat maakte dat je reageerde op deze oproep?
Ik heb meerdere keren als co-curator gewerkt, en het idee om zelf een project over het koloniale verleden te organiseren zit al een tijdje in mijn hoofd. Om dit goed te kunnen doen, wil ik meer leren van professionals over het organiseren van projecten/programma's en curator zijn.
Het Young Curator project biedt de mogelijkheid om dit te leren en te doen! Ik hoop te leren hoe je een complex onderwerp op een goede manier naar het publiek kunt brengen. Het is een waardevolle kans om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en deze later weer toe te passen bij toekomstige projecten.
Hoe kijk je naar deze plek? In hoeverre ben je bekend met het terrein?
Ik vind de NDSM-werf een bijzondere en unieke plek in Amsterdam. Het terrein is toegankelijk voor diverse doelgroepen, wat voor mij bijdraagt aan inclusiviteit. Ik ben meerdere malen op de NDSM-werf geweest; Ik heb er naar street art gekeken en ben uiteraard ook in het museum geweest. Ik vind street art ook een belangrijke rol spelen op de NDSM-werf. Vroeger ben ik weleens op jacht gegaan naar schatten bij de IJ-hallen en ik ben er geweest voor feestjes. Hierdoor ben ik me bewust van de veelzijdigheid van het terrein en de manieren waarop het gebruikt wordt, dit wil ik meenemen in de ontwikkeling van de interventie.
Welke uitdagingen en mogelijkheden zie je binnen het project?
Ik zie het als een interessante uitdaging om een diverse doelgroep aan te spreken. Ook zie ik het weer als uitdaging, ik hoop dat het tijdens het programma droog blijft! Ik vind jonge makers boeiend, zowel net afgestudeerden als autodidacten, en heb een voorkeur voor minder bekende kunstenaars die nog niet veel exposure hebben gehad. Dus daar hoop ik nieuwe connecties mee te maken tijdens het project.
Je werkt als kunstenaar en maker, en gaat als NDSM Young Curator meer in de rol van curator of programmamaker aan de slag. Hoe kijk je daartegen aan?
Voor mij zijn deze rollen verbonden met elkaar. Mijn ervaring als maker heeft me veel inzicht gegeven in de thematiek van het koloniale verleden en de invloed daarvan op het heden. Een belangrijk onderdeel van mijn artistieke praktijk is onderzoek, en deze kennis neem ik mee in mijn rol als Young Curator. Ik denk dat mijn achtergrond als maker me ook in staat stelt om me goed in te leven in de kunstenaars. Ik begrijp de uitdagingen waarmee zij te maken hebben. Beide rollen vullen elkaar aan en hebben voor mij hetzelfde doel omtrent de thematiek van het koloniaal verleden en de impact op de hedendaagse maatschappij.
Credits
portret Charmaine de Heij, foto boek Charmaine de Heij, Inez van Lamsweerde en Vinoodh Matadin