Deze zomer verschijnt er een nieuw, kleurrijk kunstwerk van de Britse kunstenaar Morag Myerscough op NDSM, vlak bij de waterkant op de werf. Je kent Morag Myerscough misschien van haar installatie op Coachella in 2024.

Wat maakt dat je je ergens thuis voelt? Die vraag vormt het hart van het werk (Leave) Space for Space - een tijdelijke ontmoetingsplek op NDSM, verrijkt met kleurrijke tekstborden geïnspireerd op en door Amsterdam-Noord. Het werkstaat symbool voor uitwisseling en verbinding, te midden van de dynamische ontwikkelingen in zowel het snel veranderende Amsterdam-Noord als het groeiende NDSM-gebied. Het resultaat is een speelse en opvallende constructie met zitplaatsen, schommelbankjes en mobielen die dansen op de wind. Een ontmoetingsplaats voor iedereen, jong, oud, lokaal, en internationaal.

Inspiratie uit workshops over Amsterdam-Noord  

Myerscough staat bekend om haar locatie-specifieke benadering, waarbij ze typerende zinnen, woorden en visuele gedichten gebruikt om een gevoel van lokale gemeenschap, gedeelde identiteit en eigenaarschap over de openbare ruimte te creëren. Tijdens workshops hebben buurtbewoners hun kijk op Amsterdam-Noord met haar gedeeld. Deze input heeft Myerscough vertaald naar woorden en patronen die een prominente plek innemen in de installatie.

Voor nog meer lokale inbedding werkt de kunstenaar voor "(Leave) Space for Space" samen met spoken-word artiest en performer Mahat Arab. Op basis van de verhalen die deelnemers hebben gedeeld tijdens de workshops, heeft hij een gedicht geschreven over 'belonging'. Lees het gedicht hier, of beluister het in een spoken-word voordracht door Mahat Arab hieronder.‍


Over de kunstenaar

Morag Myerscough's mantra is 'Maak gelukkig degenen die dichtbij zijn en degenen die ver weg zijn zullen komen'. Geboren en getogen in Holloway, Londen, heeft Morag altijd in de stad gewoond en is gefascineerd door hoe kleur, patroon en woorden stedelijke omgevingen kunnen veranderen en de perceptie van ruimtes in plaatsen kunnen veranderen. Van scholen en ziekenhuizen tot culturele centra en stadscentra transformeert Morag openbare ruimtes door boeiende ervaringen te creëren voor iedereen. Haar sterke visuele benadering is direct herkenbaar en verheft elke context waarin het wordt geplaatst. Haar werk is geworteld in het creëren van een gevoel van vreugde en verbondenheid voor allen die het tegenkomen. Ze werkt vaak samen met gemeenschapsgroepen om ideeën te ontwikkelen die de identiteit van de gebruikers weerspiegelen, gebruikmakend van een gedeelde culturele geschiedenis en erfgoed van het lokale gebied.

Dit kunstwerk is mede mogelijk gemaakt door de bijdragen van Amsterdams Fonds voor de Kunsten (AFK), BPD Cultuurfonds, Vriendenloterij Fonds (Stichting Doen), Stadsdeel Noord, en sponsoring van Plug Verfgroothandel.

De voorspelling is dat de zeespiegel in de loop van de volgende eeuwen flink gaat stijgen. Met de titel Pavlopetri verwijzen de makers naar de gelijknamige Griekse onderwaterstad die op vier meter diepte op de zeebodem rust. Sahabi en Zuydervelt onderzoeken hoe het voelt als Amsterdam – dat gemiddeld twee meter onder de zeespiegel ligt - op den duur het nieuwe Pavlopetri wordt.  

Dit krijgt vorm in een installatie waarin verschillende visuele en akoestische eigenschappen van water terugkomen. Het ruimtelijk ontwerp van Sahabi is geïnspireerd op typische monumentale zuilen uit de Griekse architectuur en verwijst naar deze geschiedenis. De gouden, spiegelende buitenkant en de open vorm van de installatie zorgen ervoor dat het paviljoen een dialoog aan kan gaan met de omgeving van NDSM, waar water ook een grote rol speelt. Binnenin het paviljoen suggereert Zyudervelt’s soundscape een onderwaterwereld die een wisselwerking aangaat met de natuurlijke geluiden van de werf. De lichtanimatie van Sahabi, te zien op het plafond, speelt met de typische ‘dansende lichtlijnen’ die door de reflecties van golvende wateroppervlaktes ontstaan.  

Met het werk hopen de makers de (toekomstige) gevolgen van de klimaatcrisis invoelbaar te maken voor het publiek. Specifiek op een locatie wiens (scheeps)gescheidenis gekenmerkt wordt door de aanwezigheid van water en waar elementen als wind en water altijd expliciet aanwezig zijn.

Opening

De installatie wordt zondag 26 mei om 15.00 op NDSM feestelijk geopend in het bijzijn van de kunstenaars.  

Over Stichting NDSM-werf

Stichting NDSM-werf programmeert en beheert de monumentale buitenruimte van NDSM als een culturele werf waarbij het publieke karakter, creatief experiment en meerstemmigheid centraal staat. De stichting ontwikkelt en presenteert locatie-specifieke installaties en kunstwerken van en met kunstenaars, ontwerpers en architecten.  Meer informatie over de stichting en alle kunstprojecten, ga naar ndsm.nl.

Over Siba Sahabi en Rutger Zyudervelt

Siba Sahabi is een Duits-Iraanse interdisciplinaire kunstenaar. Naast objecten en sculpturen maakt ze theaterdecors en installaties voor gebouwen en openbare ruimtes.  
Rutger Zyudervelt is muzikant, componist en performer. Onder de naam Machinefabriek componeert hij muziek die elementen van ambient, noise, minimalisme, veldopnames en elektro-akoestische experimenten combineert.

Dit kunstwerk is mede mogelijk gemaakt door Het Cultuurfonds en Het Stimuleringsfonds.

Voor de vijfde keer kleurde Tropikali in 2024 de NDSM-werf. Dit LHBTIQ+ friendly festival gaat over jezelf kunnen uiten het zij in een prachtige festivaloutfit, het zij in geweldige dance-moves, of op elke andere manier! In hun eigen woorden is Tropikali: "Een plek waar LGTBQIA+ mensen - en degenen die niet weten waar ze staan - zich vrij en zonder oordeel kunnen uiten'.  Op de dansvloer van Tropikali vind je tropische vibes en de beste Balkan Beats, in 2024 voor het eerst als weekender! Voor deze speciale editie hebben ze twee iconen ontworpen: Tropi voor de zaterdag en Kali voor de zondag.

De zon scheen tijdens het evenement en de allerbeste outfits stonden te shinen op de verschillende dansvloeren: Rosario, Latinichta, en Kalinichta stage. De namen van de podia verwijzen terug naar de feesten waaruit het festival is ontstaan.

Eva Vilachá van Tropikali festival schoof aan bij onze podcast NDSM X en vertelde ons alles over hoe Tropikali zich inzet voor "safer spaces" op festivals en evenementen. Beluister de hele aflevering in het NDSM online magazine. Check ook de video voor een sfeer impressie.

Over dit kunstwerk

Het lijkt alsof deze auto met een flinke klap is geland. De installatie Landed Rock (Gelande rots) van ontwerper en beeldend kunstenaar Clinton Kabena gaat over migratie. In 2022 waren wereldwijd meer dan 100 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog en geweld. Zij vestigen zich meestal in een omgeving ver weg van huis, die voor hen onbekend en nieuw is. Kabena is gefascineerd door deze crash in een andere cultuur. Naast de gecrashte auto zijn op de drie NDSM Billboards visuals te zien die reageren op het onderwerp "grenzen".

Over zijn werk vertelt Clinton dat hij met deze kunstwerken de kijker uitdaagt om na te denken over de fantastische aard van grenzen, geconstrueerd als ze zijn vanuit de collectieve verbeelding van samenlevingen. De confrontatie van de grootsheid van deze monumentale structuren met de fragiele draden van eenheid die ze proberen te bewaren, nodigt uit tot introspectie. Deze werken overstijgen het politieke en duiken in het psychologische domein waar naties worden geweven uit dromen en aspiraties.

Over de kunstenaar

Clinton Kabena gebruikt in zijn werk voertuigen als een centraal thema, als letterlijke en figuurlijke voertuigen die deze verhalen vervoeren. Ze zijn de verbinding tussen bestuurder, passagier en de route, en laten zien hoe mobiliteit en het menselijke verlangen naar verandering altijd verbonden zijn.

Mijn werk richt zich op de transformerende aard van reizen, in het bijzonder Afrikaanse migratie, en de veerkracht van de individuen die ze ondernemen. Via mijn kunst bekijk ik de sociale netwerken die door deze reizen ontstaan en de diepgaande impact die ze hebben op individuen, families en gemeenschappen. In mijn werk gebruik ik voertuigen als een centraal thema omdat zij de letterlijke en figuurlijke voertuigen zijn die deze verhalen vervoeren. Ze zijn de verbinding tussen de bestuurder, de passagier en de route en symboliseren de connecties tussen mobiliteit en het menselijke verlangen naar verandering.

‍

De installatie is onderdeel van Refresh Amsterdam #2: War & Conflict. Het tweede deel van deze installatie (een andere auto) is te zien in het Amsterdam Museum. Dit werk is ook het eerste onderdeel van de tentoonstelling (Un)monumenting die van 17 december 2023 t/m 18 februari 2024 te zien is op de NDSM-Werf en in de NDSM Loods.

‍

Not-in-my-Backyard van Rob Voerman is een installatie waarin verschillende functies en referenties gecombineerd worden: die van schuilplaats, nachtclub, kerk en bar. Het werk is een reactie op de (over)regulatie van de publieke ruimte in Nederland. Volgens Rob is elke vierkante meter ontworpen, en worden functies in de openbare ruimte zorgvuldig gekozen.  Er is vrijwel geen plek te vinden waar op een meer losse manier functies vermengd worden. 

Oorspronkelijk gemaakt voor de Biennial Open Source in de Bijlmer in 2009 verhuisde Not-in-my-Backyard naar het AMC (Amsterdam Medisch Centrum). Nu vindt Not-in-my-Backyard voor 9 maanden een thuis binnen een andere context: die van de NDSM: een culturele werf waar ruimte is voor experiment, voor het bevragen van de publieke waarden en het inzetten op een niet-exclusieve, meerstemmige, publieke ruimte waar veel mogelijk is. Kunst, festivals, evenementen, maakruimte voor kunst en ambacht en industrieel erfgoed komen hier samen.

Op de plek waar voorheen Sexyland zat en de afgelopen twee jaar enkel gras omhoog stak, staat nu een sculptuur waar je (overdag) ook naast of in kunt gaan (zitten). Stichting NDSM-werf presenteert site-sensitieve kunst in reactie op de context van NDSM. Deze veranderende context wordt bepaald door de ruimte die er nu is voor kunst, creativiteit en experiment, een culturele werf, en waar veel nieuwbouw omheen is komen te staan.

De architectonische constructies, sculpturen, tekeningen en geënsceneerde foto’s van Rob Voerman (1966) zijn verontrustend en verleidelijk tegelijk. Ze schetsen een perfect geconstrueerde, utopische wereld met apocalyptische trekjes, een wereld die voortdurend groeit maar ook beschermd is, een wereld die kapot is, maar ook uit zijn as herrijst.

DGTL festival is in 2013 geboren op de NDSM-werf. Na een eerste waanzinnige editie is het festival verder gegaan en uitgebreid met edities over de hele wereld. Dit festival zet zich in voor ontdekking, inspiratie, en innovatie, vooral maar niet uitsluitend op het gebied van duurzaamheid.

Met indrukwekkende podia en in samenwerking met de beste DJ's (zowel opkomend als gevestigd) zorgt DGTL elk jaar voor een onvergetelijke festivalervaring tijdens Pasen op de NDSM-werf. Naast het vieren van elektronische muziek en kunst is DGTL een ruimte voor experimenten en verkenning van revolutionaire duurzaamheidsprojecten, een bekend voorbeeld hiervan is de inzet van waterstof aggregaten. DGTL is zich zeer bewust van haar milieu-impact en streeft ernaar het meest duurzame festival op aarde te zijn en investeert zwaar in het verminderen van de ecologische voetafdruk. Het festival staat niet alleen bekend om zijn plantaardige food court en het vermijden van eenmalig gebruik van plastic; DGTL werd volledig duurzaam en circulair in 2022.

Met haar neon-installatie The Future Should Always Be Better verkent Sharon Lockhart het idee van onze toekomst en het vermogen ervan om hoop vast te houden en opnieuw vorm te geven. Door een statement in neon uit te voeren, brengt Lockhart utopische visies uit het verleden over een toekomst vol technologische, sociale en structurele vooruitgang in herinnering.

Te midden van de toenemende impact van een kwakkelend milieu of een wereldwijde pandemie is de uitspraak van de installatie een uitnodiging om de toekomst van de mensheid te overwegen – niet alleen met weemoed, maar ook met hoop. Het werk is geïnstalleerd op de Y-helling, waar op NDSM gebouwde schepen te water werden gelaten. Het is een plek waar herinneringen, realiteit en dromen samenkomen. Lockhart’s statement wint aan kracht door de verschillende interpretaties die de tekst oproept. Wat betekent “zouden moeten” hier? Hoe worden onze omstandigheden “beter” en hoe kan die term worden gedefinieerd? De presentatie van de neonverlichte zin op NDSM verwijst naar NDSM zelf en haar omstandigheden. De boodschap reikt hiernaast ook verder Amsterdam in, door te raken aan de verhalen van de inwoners van de stad en naar collectieve sociale en politieke verhalen.

Van 17 december 2023 t/m 18 februari 2024 toonden twaalf makers hun werk in de eerste grote tentoonstelling zowel binnen in de scheepsbouwloods als buiten op de NDSM-werf. (Un)monumenting was een groepstentoonstelling met nieuwe en bestaande monumentale werken van twaalf (inter)nationale kunstenaars. In uiteenlopende media claimen de makers ruimte voor alternatieve ‘monumenten’ of gaan in op de vraag wat een monument kan zijn en voor wie of wat een monument wordt opgericht.

In (Un)monumenting wilden Stichting NDSM-werf en Stichting Kinetisch Noord het idee van ‘een monument’ en een monumentale plek als NDSM bevragen. Wat kan een monumentale plek als deze voor de toekomst betekenen? (Un)monumenting komt voort uit een programmalijn van Stichting NDSM-werf over de hedendaagse positie van monumenten en specifiek wat dit betekent op een plek als NDSM; een locatie waar monumentaal erfgoed, creativiteit, events en makers samenkomen.

Voor NDSM is de discussie over de rol en betekenis van hedendaagse gedenkplekken van belang. Veel buren zien NDSM als heilige grond: een plek die hun geschiedenis heeft bepaald en dat zal blijven doen door de geschiedenis van de scheepsbouw die hier plaatsvond. Het is vooral de voormalige werf zelf die als monument beschouwd wordt. Nu is het een cultuurwerf, een plek waar kunst, erfgoed en evenementen bij elkaar komen. Meer informatie over de specifieke werken in deze tentoonstelling kun je vinden op de locatiepagina van (Un)monumenting.

Deelnemende kunstenaars: Maarten Baas, Elsemarijn Bruys, Koos Busters, Selby Gildemacher, Clinton Kabena, Krijn de Koning, Bas Kosters, Sharon Lockhart, Hira Nabi, Oscar Peters, Selma Selman en Bart Eysink Smeets.

(Un)monumenting was een gratis toegankelijke tentoonstelling met een pay-as-you-can policy. Het is namelijk dankzij de steun van fondsen, partners, en bezoekers dat we de NDSM-werf op basis van non-profit cultureel kunnen programmeren. Wil en kun jij bijdragen aan kunst en cultuur op deze bijzondere plek? Doneer dan via deze link, bedankt!

‍

Karski (1974) en Beyond (1983) is een kunstenaarsduo uit Nederland. Ze hebben een achtergrond in grafisch ontwerp / kunstacademie en zijn zeer intensief betrokken bij de graffiti scene.  

Als experiment begonnen ze in 2012 samen te werken. Omdat de eerste collectief gemaakte muurschildering goed beviel, besloten ze hun krachten te bundelen. Hun werk staat bekend om het gebruik van originele en levendige kleurencombinaties. Het bevat realistische, grafische en abstracte elementen, vaak met een verrassende diepte en veel dynamiek. Voor Karski & Beyond is kunst een manier om je uit te drukken, en het maken van gigantische schilderingen, zoals deze op de containerboog, geeft hen het gevoel dat ze leven. “Als duo zoeken we graag de grenzen voor zoveel mogelijk contrast en diepte op.”

Als culturele seizoensopener presenteerde Stichting NDSM-Werf in 2023 een installatie van kunstenaar Willem de Haan op NDSM: een verticale camping die ingaat op het gevecht om schaarse ruimte.

Eerder was zijn werk te zien op de internationale kunstroute IJsselbiënnale, waar het een reactie vormde op de druk op het landschap voor landbouwproductie en recreatie. Op NDSM krijgt Nature City een andere betekenis. In een groeiende, verdichtende stad als Amsterdam en in een snel ontwikkelend stadsdeel als Amsterdam Noord is de druk op publieke ruimte groot. Ruimte: fysiek en mentaal, is van belang voor de leefbaarheid van een stad, maar plekken voor groen, ontspanning en recreatie zijn schaars. Met het werk Nature City gaat De Haan op speelse wijze in op een serieus stedelijk vraagstuk door een mogelijk, maar ook vervreemdend toekomstscenario te verbeelden.

Over de kunstenaar

Multidisciplinair kunstenaar Willem de Haan (1996, NL) daagt in zijn werk sociaal geconditioneerde en politieke regels uit van alledaagse locaties. Op een overtuigende, humoristische en vervreemdende manier voegt de kunstenaar kunstmatige elementen aan bestaande situaties toe. Zijn suggestieve sculpturale interventies verwijzen naar het gebruik van rekwisieten en decors in de film- en theaterwereld.

Onder de naam ‘Young Curator’ nodigt Stichting NDSM-werf elk jaar een beginnende curator uit om in te grijpen in de publieke ruimte van de NDSM. De invulling staat open. De ambitie is om zo werken in de publieke ruimte open te breken en toegankelijker te maken en in te spelen op urgenties.

Dit jaar is Anne-Jet de Nas uitgenodigd als Young Curator. Eerder cureerde ze onder andere een expositie bij Sexyland World (ook in Amsterdam-Noord). De Nas cureert op donderdag 28 september het programma ‘Infrarood’, een performance bij het kunstwerk IN TUNE van Henk Schut. Dit werk, een bronzen stemvork die de omgeving ‘tuned’ en ons zo beter in balans brengt met onze omgeving, is te zien in het Dock van de Y-helling en vormt de context voor het programma. We gingen met Anne-Jet in gesprek over haar programma op NDSM, dat interview lees je hier.

Het uitgangspunt van Infrarood is de verstilling die IN TUNE opzoekt; hoe verhouden we ons tot de natuur en ruimte om ons heen? Met deze interventie gaat De Nas in op het geluid als verbindende factor, tussen mens en stad, maar ook tussen haar en het werk. Een speciale performance van artiest Ray Fuego, tevens een van de oprichters van hiphopcollectief Smib, voegt een tijdelijk geluid toe en reageert daarmee op de verstilling van het werk. Ray Fuego brengt zijn nieuwste nummer INFRAROOD//3:30AM ten gehore in een voor de gelegenheid geschreven spoken word.

Van 22 juni t/m 20 augustus 2023 kon je op een Dazzle Trip op de NDSM-werf. Deze serie beelden vieren de genderdiversiteit in de publieke ruimte en geeft een inkijkje in het universum van kunstenaar, ontwerper en queer-activist Yamuna Forzani. Dazzle Trip bestond uit meerdere werken verspreid over de NDSM-werf en daarbuiten.

Dazzle Pont

Tussen de NDSM-werf en Amsterdam Centraal Station voer er een Dazzle Pont: een speciale GVB pont ingepakt met Dazzle-wrap ontworpen door Yamuna Forzani (mede mogelijk gemaakt door Amsterdam Ferry Festival). De Dazzle Pont is geïnspireerd op de Dazzle Ships die in de Eerste Wereldoorlog werden gebruikt. Met de bedoeling om abstracte patronen in contrasterende kleuren te gebruiken die het voor de vijand moeilijker maakten de snelheid, afstand en richting van het doel in te schatten. Ook verwijst de term Dazzle naar de oogverblindende patronen die Yamuna altijd in haar werk gebruikt. Geïnspireerd door uitdagende prints en graffiti invloeden maakt Forzani voor NDSM eigentijdse collages en grafische patronen met tags. Wie inzoomt op de patronen ziet verwijzingen naar popcultuur (symbolen en emoji’s), maar ook een activistische houding, denk aan uitspraken als ’trans rights are human rights’’, een statement dat volgens Forzani gaat over trots.

Video Installatie

Het videowerk dat te zien was in de zeecontainer op het Smederijplein is een compilatie van beelden van de Utopia Ball x Fashion Show die Yamuna organiseert en waarvoor ze in 2022 de Dutch Design Awards won voor haar art direction. Daarnaast zie je beelden uit haar residentie bij Worm Rotterdam, een performance met zelfgemaakte designs genaamd Angel’s Delight. De video deelt verhalen over diversiteit, acceptatie en de normalisering van alle lichamen in de openbare ruimte bij de pontaanlanding.

A Big Heart inflatable

Dazzle Trip is een visualisatie van ‘planet Yamuna’, in dit kader was een grote inflatable planeet genaamd A Big Heart te zien op de zeecontainer waar de videoinstallatie in te zien is op het Smederijplein. Deze inflatable was eerder te zien tijdens Blow Up Den Haag.

Visuals op de NDSM Billboards

Op de drie grote NDSM Billboards verspreid over de werf waren drie beelden uit het oevre van Forzani op schaal te zien. Het zijn beelden uit de ballrooms die Forzani heeft begeleid en georganiseerd, performances en interventies die ze heeft gedaan in combinatie met haar eigen (fashion) designs. Met een eclectische mix van mode, fotografie, performance, installatie en design, verkent Forzani met deze beelden identiteit, het lichaam en vrouwelijkheid, verweven met een psychedelisch geïnspireerde visuele taal.

Op zijn normaal gesproken met houtskool en inkt gewassen collages toont Neo Matloga personages in alledaagse situaties. Matloga's personages zijn hybriden. Hun gezichten worden gevormd door samengevoegde foto's van vrienden, familie en beroemde Zuid-Afrikaanse figuren uit de politiek en de kunst. Ogen, monden en oren lijken buiten proporties, de huidskleur verandert binnen een gezicht, haar en hoeden zitten op de verkeerde hoofden. De hybride personen van Matloga zijn te zien als verwijzing naar gedaanteverwisselingen (fysiek en emotioneel) van individuen en naar het hebben van verschillende perspectieven of gedachten over jezelf of anderen.  

Over de specifieke selectie werken voor NDSM, te zien vanaf 12 mei, schrijft Neo Matloga ‘De personages stralen vertrouwen uit terwijl ze ontspannen genieten, kaarten of kletsen onder het genot van een drankje. Voor het publiek een herinnering dat we veel ervaringen delen buiten de politieke constructies van kleur. Ik vraag de toeschouwer om een stap dichterbij te komen, zich onder te dompelen in de scènes en notie te nemen van de personages die hun bestaan markeren in de ruimtes waarin ze zich bevinden.’

Neo Matloga werd geboren in 1993 in Zuid-Afrika en werkt momenteel tussen Mamaila en Amsterdam. Hij studeerde in Johannesburg, en was resident bij De Ateliers in Amsterdam, waar hij vooral schilderde. De collages van Neo Matloga worden van 12 mei tot eind juli getoond op de ‘NDSM Billboards’, waarmee Stichting NDSM-werf ruimte biedt aan kunstenaars op grote bouwborden: “In aanvulling op de bouwborden op het westelijk deel van de NDSM waar volop gebouwd wordt geven we op NDSM-oost kunstenaars de gelegenheid op bouwborden hun artistieke statements aan te plakken. Met haar 10 hectare vormt de werf een prachtige achtergrond voor grote beelden in reactie op de context van de NDSM om zo het werk groots zichtbaar te maken voor Noorderlingen en Amsterdammers. Met dit werk van Neo Matloga gaan we in op de vraag wie er gerepresenteerd wordt in de publieke ruimte en welke stemmen daar gehoord en gezien worden om zo een meerstemmige publieke ruimte te creëren”, aldus curator Petra Heck.

Marwan Magroun was te gast in onze podcast NDSM X, beluister de hele aflevering hier.

Architectuur, mode, maatschappelijke thema’s, design en straatcultuur; de Nederlands-Tunesische fotograaf Marwan Magroun ziet de grootstedelijke context als zijn speeltuin.

Sinds begin 2023 mag hij zich Fotograaf des Vaderland noemen en is hij twee jaar lang ambassadeur van de (Nederlandse) fotografie. Een functie die aansluit bij zijn missie om (beeld)cultuur toegankelijker te maken. Magroun: “Fotografie moet van ons allemaal worden, niet alleen van bevoorrechte mensen. Het is belangrijk om te zorgen dat een groot deel van de mensen die geen toegang hebben tot fotografie daarmee in aanraking komt.”

De autodidactische maker is een veelgevraagd fotograaf die belangrijke en soms gevoelige maatschappelijke onderwerpen weet te verbeelden. Representatie en empowerment zijn terugkerende thema’s in zijn werk, zo richt hij zich op het herdefiniëren van hedendaagse visuele cultuur door deze meer toegankelijk en inclusief te maken.

Met projecten als KROSI en The Life of Fathers heeft Magroun in korte tijd een respectabele naam opgebouwd binnen de Nederlandse fotografie. KROSI bestaat uit een reeks beelden, met de Rotterdamse architectuur als backdrop, waarin hij samen met stylist Meryem Slimani de verbinding tussen cultuur en mode in kaart brengt. De Surinaamse benaming voor kleding is krosi, veel Surinaamse woorden worden gebruikt in de Rotterdamse straattaal. Dit laat zien hoe culturen en gebruiken zich mengen in het stadse leven. Welke tradities en gebruiken nemen Rotterdamse jongeren mee in hun huidige mode keuzes? Wat kunnen we van elkaar leren door te kijken naar kleding, gedrag en gebruiken?

Deze winter zijn drie beelden uit de reeks KROSI te vinden op NDSM. Een vergelijkbare concrete jungle waar verschillende (sub)culturen en stijlen samenkomen. Over de specifieke selectie werken voor NDSM, te zien vanaf 9 januari, zegt Magroun: “Het is mooi om te zien dat mijn werk van 5 jaar geleden steeds relevanter wordt. Het claimen van je plekje, met jouw bagage, in deze samenleving is eigenlijk een thema van alle tijden.”

De werken zijn van 9 januari 2023 t/m eind juni 2023 te zien op NDSM.

Over de kunstenaar

Marwan Magroun, geboren in Rotterdam bij Tunesische ouders, leerde het fotograferen toen hij een camera cadeau kreeg op zijn 26ste verjaardag. Zijn stiefvader vond de ouderwetse camera op straat, maar wist niet wat hij ermee moest doen. Zo begon Magroun de wereld om heen vast te leggen, naast zijn werk bij o.a. de Belastingdienst. Het begin van een carrière pad, want op zijn 31ste besloot hij om professioneel fotograaf te worden. Zijn bekroonde transmedia project The Life of Fathers over alleenstaande vaders met een migratieachtergrond in Rotterdam. Zijn werk won verschillende prijzen, waaronder de Zilveren Camera 2020, Paul Peters Photo Award en SO Award 2021. Zijn documentaire werd geselecteerd voor het International Film Festival in Rotterdam en vertoond op de Nederlandse televisie.

We interviewde Daniele Frazier over haar maakproces, inspiraties en haar werk op de werf. Het hele gesprek vind je hier.

De skydancer, een door de wind bewegend figuur, maakt gebruik van hetzelfde medium dat vooral door autohandelaren, winkelcentra of meubelboulevards als reclame-uiting wordt ingezet. Meer recent doken de skydancers op in mêmes. Online fungeren ze met hun extatische bewegingen als leeg canvas waarop uiteenlopende emoties via tekst gestapeld kunnen worden

Daniele Frazier maakte in 2023 een nieuwe installatie van 9 skydancers speciaal voor NDSM. Onder de titel ‘A Vital Mess’ werkt de kunstenaar met dezelfde vrolijk gekleurde opblaasbare reclame objecten. Maar ze ontkent de commerciële boodschap door verwarrende en tegenstrijdige boodschappen op de zelf ontworpen figuren te zetten. Beladen, positieve en negatieve woorden als ETERNITY en NOTHING of ALL THE WAY en GONE TOO FAR wisselen elkaar af. Afhankelijk van waar je staat, of hoe de wind zich gedraagt, zie je bepaalde woorden die al dan niet associaties met elkaar aangaan. Een ander voorbeeld is PLEASURE, THRILLS en RAPTURE met op de achterkant AGONY, PAIN en TORTURE.

Ook presenteerde Daniele Frazier haar eerder gemaakte werk ‘It Takes Two’, skytubes in de vorm van een hamer en spijker die continu de spijker op de kop ‘misslaat’. De kunstenaar toonde dit werk eerder in het Socrates Sculpture Park in New York. Dit werk kan je zien als directe reflectie op alle bouwperikelen rondom NDSM, maar verwijst ook naar de ambachten die nu door veel makers op NDSM uitgevoerd worden en daarnaast maakt het ook een referentie naar de scheepswerfindustrie, de geschiedenis van het terrein.

Met de culturele programmering stelt Stichting NDSM-werf de vraag wat openbare ruimte betekent, wie en wat gezien wordt en besproken in de openbare ruimte, en hoe het een openbare en culturele ruimte kan blijven die niet exclusief is, en omarmd wordt door iedereen. Daniele Frazier gebruikt haar wrange humor op een ogenschijnlijk eenduidig en meestal commercieel gebruikt medium als de skydancers. Daniele Frazier’s werk gaat altijd in op de politiek die eigenlijk inherent is aan alle kunst die buiten de museummuren wordt getoond. De 9 skydancers zijn vanaf 19 mei t/m 25 juni 2023te zien buiten op NDSM (bij de pontaanlanding) van woensdag t/m zondag: 12.00 – 18.00.

Daniele Frazier (USA, woont en werkt in Brooklyn, NY), meer info via onderstaande knop.

De wolkenluchten boven NDSM en het IJ nodigen uit tot dromen en fantaseren. De installatie ‘WolkenPoort’ ontwikkelde kunstenaar Yasser Ballemans samen met leerlingen van basisschool Klein Amsterdam. WolkenPoort is een monument dat ingaat op het dromen over de toekomst. Vlaggen worden vaak gebruikt om iets te herdenken of om aan te geven van wie een plek is. Ze bevestigen daarom (net als monumenten) vaak bestaande machtsstructuren. Maar kunnen vlaggen ook symbool staan voor inspiratie, verandering en beweging?

Met deze vragen ging Yasser Ballemans in opdracht van Stichting NDSM-werf aan de slag met leerlingen van Klein Amsterdam. Leerlingen van Klein Amsterdam (nu groep 8) stelden in een workshop verschillende ontwerpen voor, een aantal zaten in de ‘kunstcommissie’ die feedback gaven over het definitief ontwerp, en de leerlingen gaven aan dat het mooi zou zijn als er elk jaar een nieuw ‘afscheidsritueel’ aan de WolkenPoort verbonden zou worden.

De WolkenPoort is een ritualistische poort geworden die de kinderen van het laatste schooljaar eert. Een poort met een veranderende wolkenlucht vol dromen over een beweeglijke toekomst. De kinderen tekende of fotografeerde een wolk die ze het afgelopen jaar opviel, op een idee bracht of gewoon mooi vonden, en deze zijn nu als vlag in de WolkenPoort te zien (gemaakt bij Grafische Werkplaats Amsterdam). Samen vormen ze een tijdelijke wolkenlucht. Deze vlaggen staan voor inspiratie, verandering en beweging. Centraal staat de wens om de kinderen mee te geven dat ze op hun eigen kompas mogen blijven varen en daar eigenaarschap over hebben.

Na zes weken op NDSM verhuist WolkenPoort eind juni van de pontaanlanding van de NDSM-werf naar het schoolplein van Klein Amsterdam.

Over de kunstenaar

Als beeldend kunstenaar is Yasser Ballemans geïnteresseerd in de rol van kunst in rituelen, zoals optochten, kampvuren, carnaval en herdenkingen. Ballemans onderzoekt in veel projecten hoe gezamenlijk betekenisvolle kunst kan worden gemaakt.

De werken voor NDSM komen uit een reeks zelfportretten onder de titel Somnyama Ngonyama. Hierin besloot de visueel activiste en fotografe Zanele ‘om ditmaal de camera op henzelf te richten.’ In contrast tot hen levensproject van het documenteren van hun zwarte LHBTQ gemeenschap in Zuid-Afrika en daarbuiten is hen in deze portretten zowel geportretteerde als beeldmaker.

Over de serie zei Muholi in een gesprek met Renée Mussai dat de serie hen bevestigt die twijfelen wanneer ze tegen zichzelf spreken, wanneer ze in de spiegel kijken, om juist te zeggen: "Je bent ‘t waard. Je telt mee. Niemand heeft het recht je te ondermijnen, vanwege je zijn, vanwege je ras, vanwege je genderexpressie, omwille van je seksualiteit, om alles wat je bent."

Zanele Muholi woont en werkt momenteel in Umbumbulu. In 2009 richtten hen Inkanyiso (www.inkanyiso.org) op, een forum voor queer en visuele (activistische) media en in 2002 waren hen medeoprichters van het Forum for Empowerment of Vrouwen (FEW).

De foto’s van Zanele Muholi worden van 1 aug. tot 14 september getoond op de ‘NDSM Billboards’, waarmee Stichting NDSM-werf ruimte biedt aan kunstenaars op grote bouwborden: “In aanvulling op de bouwborden op het westelijk deel van de NDSM waar volop gebouwd wordt geven we op NDSM-oost kunstenaars de gelegenheid op bouwborden hun artistieke statements aan te plakken. Met haar 10 hectare vormt de werf een prachtige achtergrond voor grote beelden in reactie op de context van de NDSM om zo het werk groots zichtbaar te maken voor Noorderlingen en Amsterdammers. Met dit werk van Zanele Muholi gaan we in op de vraag wie er gerepresenteerd wordt in de publieke ruimte en welke stemmen daar gehoord en gezien worden om zo een meerstemmige publieke ruimte te creëren, vooral nu met Pride Amsterdam”, aldus curator Petra Heck.

Tuindorp Oostzaan werd 100 jaar geleden gebouwd, vooral als tuindorp voor de medewerkers van de Nederlandsche Dok- en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM). Raimond Wouda legde de afgelopen 30 jaar dit deel van Noord vast, wat in een publicatie en een tentoonstelling bij het stadsarchief zichtbaar is, en nu ook op drie billboards op NDSM-werf getoond wordt, dichtbij de bron.  

Zijn moeder en oma groeide er op en hij woonde er de eerste jaren van zijn leven. Raimond Wouda over Tuindorp Oostzaan: “Naarmate ik ouder werd, werd mijn relatie met Tuindorp complexer en ambivalenter. Het was een plek die me zowel vreemd als vertrouwd was. Ik begon foto's te maken van de wijk en zijn bewoners om beter te begrijpen wat het voor mij betekende. Tuindorp is mijn meest persoonlijke werk geworden.’’  

Geïnspireerd op de idealen van de Engelse tuinsteden werden de tuindorpen in Amsterdam gebouwd, met als eerste Tuindorp Oostzaan. Net achter de NDSM zodat men lopend of fietsend naar hun werk konden gaan. De tuindorpen kregen vergeleken met de bebouwing aan de andere kant van het IJ meer ruimte, tuinen, pleinen en (culturele) faciliteiten om als ontmoetingsplekken te dienen en een gevoel van gemeenschap te creëren. De hechte gemeenschap veranderde door de tijd heen, het gebied werd uitgebreid na de oorlog waarna arbeidsmigranten en jonge gezinnen naar Noord kwamen. De meest ingrijpende verandering was natuurlijk het failliet gaan van de NDSM. Hiermee verdween de industrie en langzaamaan andere publieke functies als de bibliotheek ook voor een groot deel.  

Op de bouwborden is nu een selectie van foto's te zien die een blik werpen op het grotere verhaal dat Raimond heeft vastgelegd. Een geschiedenis over leven en wonen in een veranderende stad, een perspectief op de gemeenschap en omgeving van Tuindorp Oostzaan. De oude vanzelfsprekende verbondenheid tussen Tuindorp Oostzaan en NDSM als voormalige scheepswerf, als baken in het stadsdeel, bestaat niet meer. Wel is er een nieuwe publieke en een zogenaamde ‘culturele werf’ voor in de plaats gekomen. Op de bouwborden wordt het tuindorp en haar bewoners en NDSM opnieuw met elkaar in verbinding gebracht.  

De foto's van Raimond Wouda worden getoond op de ‘NDSM Billboards’, waarmee Stichting NDSM-werf ruimte biedt aan kunstenaars op grote bouwborden: “In aanvulling op de bouwborden op het westelijk deel van de NDSM waar volop gebouwd wordt geven we op NDSM-oost kunstenaars de gelegenheid op bouwborden hun artistieke statements aan te plakken. Met haar 10 hectare vormt de werf een prachtige achtergrond voor grote beelden in reactie op de context van de NDSM om zo het werk groots zichtbaar te maken voor Noorderlingen en Amsterdammers”, aldus curator Petra Heck.

Hoog tussen de oude stalen balken achterin de monumentale Scheepsbouwloods hangt een klein wit neon lichtwerk dat een wisselende boodschap toont: het ene moment schijnt het woord ‘niets’, het andere moment verandert het woord in ‘iets’. De tegenstrijdigheid roept vragen op over de enorme lege ruimte waar het werk te zien is. Wat wordt hier precies bedoeld: wat is niets en wat is iets? Gaat het over leegte, wacht het op invulling om iets te kunnen worden? Of heeft leegte op zichzelf ook een waarde?

In de huidige bouwwoede waarin lege vlaktes overal in de stad snel worden ingevuld, vraagt het kunstwerk je even stil te staan bij de betekenis van de lege ruimte.

Untitled (iets/niets) is een initiatief van Art City NDSM, mede mogelijk gemaakt met ondersteuning van Stichting Kinetisch Noord en Stichting NDSM-werf. Met dank ook aan Bouwbedrijf Van Braam-Minnesma.