(Un)monumenting: Not Forever

Wat moet of kan een monument anno nu zijn, voor wie, en wie bepaalt dit? Stichting NDSM-werf nodigde in 2021 voor hun programmareeks (Un)Monumenting kunstenaars uit om op deze vragen te reflecteren door een werk op de werf te creëren. Voor (Un)Monumenting #2 werd beeldend kunstenaar Sijben Rosa gevraagd om haar visie op monumenten op de NDSM-werf zichtbaar te maken. Op 25 juni presenteerde ze haar werk Not Forever op de NDSM-werf.

‍

In een interview vroegen we Sijben Rosa ons meer te vertellen over haar werk en haar visie op monumenten in combinatie met kunst in de openbare ruimte. Lees het hele gesprek in het Digitale Depot - Online Magazine.

‍

‘The monument becomes visible only when it is removed’ – Sasha Pevak

‍

Voor (Un)Monumenting #2 maakte Sijben Rosa een tijdelijk en performatief monument; termen waarin een sterke tegenstelling schuilging, iets waarvan ze zich volledig bewust was. Was het nog van deze tijd om een monument voor de eeuwigheid te maken? Of moesten we zoeken naar andere manieren, invalshoeken, verhalen en vormen die ruimte gaven aan verandering?

‍

Sijben Rosa maakte objecten en creëerde daar een (performatieve) situatie omheen. Deze objecten leken een praktisch nut te hebben, maar onthulden niet wat hun functie precies was. Terwijl ze infiltreerden in de logica van alledag, braken ze met het alledaagse streven naar efficiëntie. Sijben streefde naar een kunstpraktijk die de ambigue relaties en interacties tussen object en menselijkheid onderzocht – een praktijk die ons bewust maakte van onze eigen positie ten opzichte van andere mensen en andere objecten.

Not Forever was een ode aan wat NDSM was, is, en de toekomstige invulling die onder druk stond van tijdelijkheid, een veranderende stad en door klimaatverandering. Het object, dat deed denken aan een grote zwerfkei, was opgebouwd uit restanten van het recent afgebroken gebouw van Sociëteit Sexyland, dat voorheen bekend stond als de Baanderij, de (tijdelijke) provisorische kantine en sociëteit voor de werfarbeiders. De schil bestond uit biologisch afbreekbaar materiaal dat maar beperkt waterbestendig was. Dit benadrukte het veranderlijke karakter van de NDSM-werf en de opvatting van Sijben over de noodzaak voor continue zorg en meer fluïde monumenten die mee konden veranderen met de tijd en context.

‍

De kunstenaar deed een poging met dit werk de veelkoppige en gelaagde ziel van NDSM te vangen, een ziel die voor iedereen iets anders was. Gedurende twee maanden zwierf de kei over de werf, steeds onder de hoede van een andere NDSM-gebruiker en betekenisgever. De estafette maakte het gezamenlijk vormgeven, zorgdragen en koesteren van de ziel van het NDSM-terrein tot iets tastbaars en wezenlijks. Bezoekers konden zien hoe iedere hoeder dit op een andere manier aanpakte en met hen het gesprek aangaan, bijvoorbeeld over de praktische en symbolische consequenties van de zorgtaak die ze op zich hadden genomen.

‍

De mondiale discussie over monumenten maakte dat Stichting NDSM-werf dit moment aangreep om de historie van de werf meer naar de oppervlakte te brengen. Wat kon een gedenkplek zijn, betekenen, en wie had hier een stem in? Wie verdiende het om in de openbare ruimte aanwezig te zijn en wie voelde zich gerepresenteerd (en wie niet)? Vanuit de wens van Stichting NDSM-werf voor een meerstemmige publieke ruimte gaf de stichting verscheidene kunstenaars opdracht hun visie hierop te geven op de werf.

Vervolg (Un)monumenting

Het project (Un)Monumenting bestond uit meerdere episodes: voor elke editie nodigde de stichting kunstenaars uit om te reflecteren op het thema monumenten van de toekomst. Op dat moment was (Un)Monumenting #1, bestaande uit het werk Ademhaling van de Stad van collectief Frerara, te zien op de NDSM Billboards. Ook werd gewerkt aan (Un)Monumenting #3, een videowerk van de Turks-Nederlandse kunstenares Belit Sağ, waarin ze de onzichtbare geschiedenis van de NDSM-werf belichtte. In de video, een samenwerking met Instituut voor Beeld en Geluid, onderzocht Sağ met gebruik van archiefmateriaal de rol van vrouwelijke Turkse arbeidsmigranten op de werf.