Artikel | Een zomer over zombies en een geluksboom

Performancekunstenaar Abner Preis voert op de NDSM-werf met Noorderlingen een sprookje op over zombies en een geluksboom. Een politieke waarschuwing en een menselijke boodschap verpakt in een spektakel met kettingzagen.

Er was eens een dorp met alleen maar ongelukkige mensen. Ze waren continu aan het werk, hadden geen tijd voor hun huisdieren, kinderen, elkaar. Ze waren zombies. De lokale maskermaker kwam met de oplossing om zijn dorpsgenoten ten minste één dag per jaar respijt te geven: maskers gemaakt van hout van de geluksboom.

Toen hij op het punt stond de boom om te hakken, protesteerde die. De boom kwam met een alternatief. De dorpelingen moesten niet elk jaar een boom opofferen maar hun maskers ophouden. Dan waren ze het hele jaar door gelukkig, in ieder geval aan de buitenkant.

The Mask Maker and the Tree is een typisch Abner Preissprookje. Het lijkt kinderlijk eenvoudig, combineert zwarte humor met een happy end, maar heeft diepere lagen.

“In die sleur herkennen we onszelf,” vertelt Preis, die de komende dagen zijn verhaal opvoert op het NDSM-terrein. “De dorpelingen zijn een soort zombies. De maskers die ze opzetten, hebben de gezichten van clowns.”

“Narren zijn van oudsher de rechterhand van de koning, ze relativeren de macht, maar nu leven we in een tijd dat de clown zelf koning is geworden. Dat leidt tot kortzichtigheid, ook in ecologisch opzicht. De snelle oplossing – één dag verlost zijn van depressie – gaat ten koste van het complete bos.”

Pieter Breughel
Preis heeft lang gebroed op zijn nieuwste verhaal. “Het eerste zaadje werd geplant in Wenen, waar ik Pieter Breughels Strijd tussen carnaval en vasten zag: al die lelijke middeleeuwers die losgaan voordat ze 40 dagen moeten inbinden. Daarna had ik een residentie in Warschau waar ik getuige was van de vernietiging van het oudste oerbos van Europa.”

“De boosdoeners zijn gewone kleine burgers met geldzorgen en weinig vooruitzichten. Begrijpelijk dat ze proberen een centje bij te verdienen, maar het bos ziet eruit als een oorlogszone.”

Plek van outcasts
Dat het verhaal gedestilleerd uit deze ervaringen landt in Noord is voor Preis vanzelfsprekend.

“Dit was oorspronkelijk een plek van outcasts, niet de meest gelukkige mensen van de stad. Nu worden ze verdreven door de gentrification. Daarnaast heeft Noord het nodige te verduren gehad op ecologisch gebied, met Shell, de scheepsbouw en een zwaar vervuild IJ. Maar dat is nu allemaal opgeknapt en weggepoetst. Noord heeft echt een masker opgezet gekregen.”

Voor zijn opvoering van The Mask Maker and the Tree heeft Preis 35 Noorderlingen gevonden die de dorpelingen spelen. Het Nieuwendammer Shantykoor zingt piratenliederen als ze op reis gaan om de geluksboom te zoeken.

Vandaag, morgen en overmorgen wordt er gerepeteerd voor een spectaculaire performance, met onder meer kettingzagen. Zondagnacht tussen 10 en 2 wordt het verhaal opgenomen. “We zetten zes camera’s in, waaronder een 360 graden virtualrealitycamera,” vertelt Preis.

“Alles wordt in één take opgenomen. Best spannend, want je weet nooit wat er kan gebeuren.”

Voor wie zondagnacht een onhaalbaar tijdstip is: de video die wordt gemaakt is te zien tijdens het Over het IJ Festival en Cure Park. De vertoning wordt begeleid door Preis als verteller en muzikaal omlijst door het shantykoor met cello.

“Het is de grootste productie die ik ooit gemaakt heb,” zegt Preis. “En de persoonlijkste. Ik sta nu eens niet als verteller buiten mijn verhaal. Ook ik ben onderdeel van de gemeenschap.”

Bruikbare boom
En het mooie is: het verhaal heeft nu al impact. Preis: “Toen we op zoek waren naar een bruikbare boom, kwamen we terecht in de buurt van Arnhem. Daar stond een oude eik die een huis dreigde te ondermijnen en hoe dan ook gekapt moest worden. Maar twee weken geleden kreeg ik plots een telefoontje: ‘Abner, we kunnen hem niet kappen, er zit een vogelnestje in.’ Ik heb staan juichen: die boom is voor in ieder geval weer een jaar gered.”

(Bron: Het Parool)

NDSM maakt gebruik van cookies. Bekijk ons privacy statement voor meer informatie.