Zij houden de NDSM-werf schoon, veilig, en heel: de jongens van Amsta Karaad
Toren van Babel: een terugblik
De afgelopen jaren schieten de torens op en rond de NDSM-werf als paddenstoelen uit de grond. De Toren van Babel is een bouwwerk van een totaal ander kaliber dan de kraan, woonflats en andere structuren die invulling geven aan de horizon aan het IJ. Deze Toren van Babel is geen onderkomen voor mensen, maar voor ideeën en verhalen, gecreëerd door Amsterdammers. Bekijk hier de video-interviews die Anna Sidorchik van alle workshops en de kunstenaars maakte. Het geraamte van de toren staat er nu nog tot eind juni 2022. Er is op het moment een brievenbus opgehangen waarin je jouw tips voor de ideale stad kunt achterlaten en we broeden op een vervolgfase van de (fysieke) toren. Houd hiervoor de website en socials in de gaten. Lees hieronder kort over de gegeven workshops en de makers. Enorme dank aan alle creatieven, deelnemers, het Mondriaan Fonds en het AFK.
Stichting NDSM-werf en Stichting TAAK nodigden acht kunstenaars uit om vanuit hun eigen disciplines workshops voor stadsbewoners te verzorgen. Het resultaat: een bijzondere verzameling aan kunstwerken die symbool staan voor de talloze stemmen die de stad rijk is. Anders dan in het Bijbelse verhaal, waarin de meerstemmigheid juist leidde tot het verval van de bouw, was de meerstemmigheid hier juist de kracht van het werk. In dit artikel blikken we één voor één terug op de verschillende kunstenaars van dit project dat werd gebaseerd op een idee van Guido van der Werve, en hoe de werken vorm hebben gegeven aan de toren.
Bekijk hier de video-interviews die Anna Sidorchik met alle kunstenaars maakte.
1) Perrine Philomeen (fashion stylist en creative director)
“Ik zie mode en fashion, net als veel mensen, als een verlengde van je identiteit. Ik vind het altijd leuk om in mijn workshops de boundaries daarvan op te zoeken.”
In de ideale stad van Perrine Philomeen (1992) zegt men niet langer dress to impress, maar dress to empower! De jongste kunstenaar van het collectief liet jongeren experimenteren met textiel als vorm van zelfexpressie. Samen werkten zij aan vlaggen – voor elke deelnemer een uniek textiel symbool – die nog altijd trots hangen te wapperen in de installatie, met daaronder ook fotografische beelden waarop de deelnemers hun eigen vlaggen als mode item tonen.
-
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
-
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
-
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
2) Mick La Rock (graffiti-kunstenaar)
“In een graffiti-workshop geef je mensen een stukje vrijheid dat ze normaalgesproken niet zo snel ervaren.”
Losgaan met spuitbussen hoorde voor de meeste deelnemers van deze workshops, verzorgd door befaamd graffiti-kunstenaar Mick La Rock (1970), misschien niet bij de dagelijkse kost. Dit maakte het des te bijzonderder om hun schrift in vrije loop te laten en hun ideaalbeeld van de stad naar pieces te vertalen. De uitkomsten verwerkte Mick in samenwerking met Jeffrey Kroese van Vinger.nl tot twee collages op banners, die bovenin de toren te zien zijn.
-
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
-
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
3) Rianne van Duin (grafisch ontwerper)
“Kinderen krijgen middels dit soort projecten een grotere stem. Dan staan ze opeens in de krant en hebben ze allerlei dingen te zeggen die wij iets meer ter harte zouden kunnen nemen.”
Ook de kleine mensen onder ons hebben een grote stem en dit is voor Rianne van Duin (1978) – grafisch- en 3D-ontwerper, werkzaam op NDSM – een onuitputtelijke bron van inspiratie. Samen met leerlingen van basisschool Klein Amsterdam maakte ze voor Toren van Babel een krant waarin de kinderen zelf hun wensen, dromen en ideeën voor de stad zichtbaar maken in tekst en beeld. Deze krant liggen in een speciale kast in de toren en zijn voor iedereen gratis mee te nemen.
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
4) Fouad Lakbir (fotograaf en storyteller)
“Op het moment dat je een verhaal vertelt, creëer je niet alleen ruimte voor jouw verhaal, maar ook ruimte waar een ander verhaal verteld kan worden. Door dat te doen, maak je plaats voor andersdenkenden, voor mensen die hun leven anders leven.”
Een individueel verhaal hoeft helemaal niet individualistisch te zijn. Dat werd duidelijk tijdens de workshops van storyteller en fotograaf Fouad Lakbir (1990). Wat is je mooiste herinnering aan een stad? Vanuit deze vraag begon hij het gesprek met verschillende Amsterdammers, waarna zij elkaar interviewden over hun ideale stad. De bijzondere gesprekken die hij opnam tijdens de workshops kwamen samen in een soundscape die in Toren van Babel terug te horen is.
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
5) Olfa Ben Ali (visueel artiest en regisseur)
“In mijn ogen heeft kunst meer impact op de samenleving wanneer het wordt gecreëerd in samenwerking met anderen.”
Als deel van haar grotere project ‘REFUTEA’ onderzocht Frans-Tunesisch beeldend kunstenaar Olfa Ben Ali (1974) tijdens haar workshops met vluchtelingen en ongedocumenteerden vanuit het AZC de rituele waarde van thee. De resultaten van de theeworkshop werden vertaald in een gedicht, een reclamebeeld op een banner en een videoprojectie die de uiteenlopende verhalen over herinneringen aan thee en ‘thuis’ van de deelnemers samenbrengen. De iced-tea werd tijdens de opening van de Toren van Babel ook daadwerkelijk geschonken aan de bezoekers.
Beeld: Victoria Ushkanova Photography.
6) Brendan Jan Walsh (cellist, componist, dirigent)
“We moeten beseffen dat we hele knappe dingen kunnen bereiken als mens, maar in hoe we dit invullen, en waarom, moet er ruimte blijven voor iedereen.”
Samenwerken aan de stad van de toekomst betekent voor Brendan Jan Walsh dat in het resultaat een heleboel individuele uitingen terugkomen. Een moderne Toren van Babel ziet hij dan ook liever niet als een groot gebouw van glas, staal en beton, maar als levend werk, waarin iemand bijvoorbeeld kan zeggen: “Hé, zie je dat bloemetje daar? Dat was een idee van mij!” Voor Toren van Babel gaf hij een letterlijke uiting aan ‘meerstemmigheid’. Tijdens de opening van het project voerde een koor en een kamerorkest voerde onder zijn directie een bijzonder stuk op, gecomponeerd door Guido van der Werve.
-
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
-
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
7) Bengin Dawod (architect en stedenbouwer)
“Een stad moet door de mensen zelf ontwikkeld worden. Dit moet op een organische en spontane manier plaats kunnen vinden.”
Mensen zelf laten meebouwen aan hun stad, zowel letterlijk als figuurlijk, brengt sociale verbintenis. Voor Toren van Babel hielp architect en stedenbouwer Bengin Dawod (1982) deelnemers bij het creëren van bakstenen uit natuurlijke materialen, zoals klei en hooi, die nu als muur een fundament leggen voor de Toren van Babel. Volgens Bengin geeft dit soort laagdrempelige en toch collectieve activiteiten mensen een gevoel van eigenaarschap in hun stad.
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
8) Tina Lenz (design antropoloog)
“Wat ik heel mooi vind aan dit project is dat ik meer bij plekken binnen ben geweest.”
Door zelf diverse werelden in te stappen, biedt design-antropoloog Tina Lenz (1972) samen met de deelnemers van haar workshops een toegangspoort tot de Toren van Babel. Voor dit project werkte zij met Surinaamse vrouwen, mannen van de moskee El Moutaquine op de NDSM-werf, bezoekers van het Taalcafé bij Huis van de Wijk de Evenaar en haar vrienden in de Chinese boekhandel Ming Ya. Zij zetten persoonlijke verhalen en symbolen met papier om naar kleurrijke spandoeken, die als vier poorten gepositioneerd zijn in de toren.
-
'Paper Paradise' is te zien in de Toren van Babel. Beeld: Victoria Ushkanova Photography
-
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
-
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
-
Beeld: Victoria Ushkanova Photography
Hoe ziet jouw ideale stad eruit? Welke stemmen komen hierin terug? En hoe kunnen we hier met kunst, cultuur, spel en samenkomst een blijvend gesprek over voeren? Dit zijn de vragen die naar voren kwamen bij Toren van Babel, en hopelijk op fascinerende wijze beantwoord zullen blijven worden op niet alleen de NDSM-werf, maar in heel Amsterdam.
Kom dit najaar snel nog eens kijken bij Toren van Babel en laat je inspireren! De toren blijft nog (gedecoreerd met de meeste werken) te zien tot het eind van 2021.