Museum voor Onbedoelde Kunst op NDSM: Een tentoonstelling zonder grenzen

Begin november trapte het Museum voor Onbedoelde Kunst (MOK) af op de NDSM-werf, maar de feestelijke opening die ze voor ogen hadden moet vanwege corona nog even uitblijven. Desalniettemin heeft de NDSM-werf er met het MOK een speelse en fantasierijke kunstinterventie bij.

Wat is Museum voor Onbedoelde Kunst precies? En wat is onbedoelde kunst? Deze vragen zijn eigenlijk het best te beantwoorden door de verscheidene werken zelf te bezoeken op de NDSM-werf, waar het MOK, na het Westerpark, Sydney en de Veluwe, nu met haar vierde tentoonstelling neerstrijkt. Wie een expositie van MOK bekijkt, leert al snel dat kunst overal kan zijn. Of het nu een boom, een betonnen plaat of een stalen hijskraan betreft, de werken van het MOK zijn objecten die vaak al decennia opgaan in de achtergrond van het NDSM terrein. Het MOK tovert ze om in kunst: met een onderschrift, een achtergrondverhaal en een denkbeeldige kunstenaar. Zo verandert een oude transportcontainer opeens – à la Duchamp – in een waar museumexemplaar.

Het MOK won in 2020 de jaarlijkse Open Call van Stichting NDSM-werf: een oproep voor kunstzinnige initiatieven om een toekomstig gebruik van de publieke ruimte te visualiseren, in wat voor vorm dan ook. Het MOK krijgt dit voor elkaar door een fictieve menselijke laag aan de materiële context van de werf toe te voegen. De kunstgeschiedenissen die zijn verzonnen voor de verschillende objecten zijn professioneel gemaakt, meeslepend en poëtisch, wat bijdraagt aan een authentieke museumervaring. Tegelijkertijd zijn de verhalen vaak ludiek en absurdistisch, en juist dit benadrukt de komische ondertoon die het MOK hanteert. Het vinden van onbedoelde kunst is geen bloedserieuze zaak; het is een spel dat overal en altijd gespeeld kan worden.

Op 11 november nam Gilad Bino Jr. Walvis, directeur van het MOK, luisteraars van NPO Radio 4 in een audiotour mee langs enkele werken. Hij valt meteen met de deur in huis door ons te verzekeren dat het MOK het grootste museumoppervlak ter wereld heeft. Dit klinkt ambitieus, maar valt niet meer te ontkennen nadat Walvis de hoofdgedachte achter het MOK nog eens uitlegt: dit museum ‘verheft dagelijkse of alledaagse objecten tot kunst door er een titel aan te geven.’ Een audiotour (te beluisteren via de IZI.travel app op je smartphone) neemt je mee langs zeventien objecten op de werf en presenteert de fictieve kunstenaars die achter de ‘onbedoelde’ kunstwerken schuilen. Tegelijkertijd nodigt deze tentoonstelling je uit om ook na je bezoek kunst te blijven ontdekken in alledaagse omgevingen. In andere woorden: het MOK begint op de NDSM-werf, maar eindigt eigenlijk nergens.

De bezoekerskiosk van het MOK is gelegen op een centrale locatie op de NDSM-werf, onder de bomen, recht tegenover de ingang van de NDSM-loods; een mooi beginpunt om vervolgens zowel je voetstappen als je gedachtes in alle richtingen te laten bewegen. Zo wordt al bij het eerste kunstwerk duidelijk dat je jouw wandeling langs het MOK zelf vormgeeft. Een aantal verouderde ijzeren rails voor goederentransport, vastgeroest tussen betonnen bakstenen en rebellerende grasknollen, worden gepresenteerd als ‘Dualiteit’, een kunstwerk verwezenlijkt door een zekere Magdalena Loman. Het audiofragment verwijst naar de manier waarop de rails zich splitsen in twee sporen en stelt zo de vraag: volg je het rechter- of het linkerspoor? Is er een goede of foute keuze, of maakt het niets uit?

Onbedoelde kunst is niet alleen te vinden in de alledaagse wereld van vandaag, maar ook in die van vroeger. Een oude staalconstructie (de voet van een kraan) naast de X-helling verandert in de verhalen van het MOK in een legendarisch kunstwerk dat eind jaren ‘70 in de volksmond bekend kwam te staan als de ‘Twijfeltoren’ van de werf. Over de ontelbare betonnen platen die het oppervlak van NDSM vormen, en waar mensen al decennia nietsvermoedend overheen lopen, vertelt het MOK dat dit is samengesteld als ‘BOX’, een kunstwerk van ene Franka Martinez, dat reflecteert op de menselijke neiging tot hokjesdenken. Op dezelfde wijze heeft het MOK nog genoeg andere objecten, die normaalgesproken wellicht onopgemerkt zouden blijven, getransformeerd tot beeldende verhalen.

Vooral in tijden van corona lijkt de komst van het MOK gepaster dan ooit. Onze constante najaging van sensatie in de vorm van verre reizen en grootse evenementen hebben we in 2020 tijdelijk stil moeten leggen. Dit heeft velen van ons geforceerd (maar ook geïnspireerd) om een soortgelijke verwondering te vinden in onze dagelijkse nabijheid: van die ene lichtelijk verzakte gevel aan de overkant van je straat, tot de boeken die de afgelopen jaren meer stof dan blikken hebben gevangen. Wat veel mensen hebben ontdekt, is de overvloed aan nog onbekende kennis, vermaak en inspiratie die te vinden is in onze eigen woonkamer. Zolang je hiervoor maar even de tijd neemt en je blik van richting wisselt.

Maar na ruim acht maanden pandemie begint de inspiratie in de woonkamer toch wel op te raken. Dit is echter geen reden om deze oefening – het vinden van verwondering in het alledaagse – te staken, maar om er juist buiten mee te experimenteren. Dit is precies het idee waar het MOK op voortborduurt. De audiotour geeft je het eerste zetje en helpt je, door een andere blik te werpen, om ieder object als zorgvuldig gecureerd kunstwerk te zien. Met het rauwe stedelijke karakter is de NDSM-werf, met al haar curiosa van beton en staal, met de muren van de lasloods die door menig straatkunstenaar steeds opnieuw als canvas bespoten worden, een ideale plek voor het MOK om haar alternatieve verhalen op los te laten. Wie van de filosofie van het MOK komt proeven en dit omarmt, hoeft zich geen zorgen te maken om een eventueel extra jaar corona-maatregelen. Met een goede portie onbedoelde kunst op de NDSM-werf vermaak je je wel!

MEER OVER HET MOK

NDSM maakt gebruik van cookies. Bekijk ons privacy statement voor meer informatie.