Kunstenaars in actie tegen seksisme en machtsmisbruik in creatieve sector

Josefin Arnell (1984), kunstenares en bekende van de werf, schuift bij ons aan om te praten over F-Razzor: een beweging tegen misstanden in de Nederlandse creatieve sector omtrent machtsmisbruik en seksisme. Samen met tientallen andere Rijksakademie alumni zamelt ze met F-Razzor geld in voor de slachtoffers van dit thema. Eerder verkende Arnell met haar werk voor de werf het thema emancipatie en hoe wij daar als mensen en dieren mee omgaan. Wij gingen met haar in gesprek over de inzamelingsactie en waarom er juist nu aandacht aan dit thema besteed moet worden. Dit interview werd afgenomen nog voor het nieuws naar buiten kwam over Martijn N. Door deze schokkende onthullingen lijkt de actie relevanter dan ooit.

Josefin Arnell is een Zweedse beeldend kunstenares en filmmaakster, gevestigd in Amsterdam. In 2015/2016 heeft ze deelgenomen aan het tweejarige residentie programma aan de Rijksakcademie van beeldende kunsten in Amsterdam. In 2020 werkten Stichting NDSM-werf en Arnell samen,  toen ze in het kader van onze coalitie Public Realm voor de 3package deal van het AFK-fonds (destijds in samenwerking met Over het’ IJ Festival en Das Graduate School) een film creëerde waar publieke ruimte, performance en kunst bij elkaar kwam. Naast dit werk was ze eerder in 2017 ook te zien in Sexyland, waar ze een quick and dirty versie van haar gedicht Inflatable Pool System liet zien.

Samen met 64 Rijks-alumni kunstenaars neemt Arnell deel aan F-Razzor, een fondsenwervingscampagne om aandacht te vragen voor de huidige problemen rond machtsmisbruik, seksisme en ongelijkheid in de Nederlandse creatieve sector. Het doel is om voor slachtoffers van seksueel misbruik geld in te zamelen dat kan worden gebruikt voor juridische procedures en psychologische ondersteuning. Dit gebeurt door de verkoop van werken die zijn geschonken door alumni van de Rijksakademie. Naast directe hulp aan de slachtoffers gaat een deel van de opbrengst van de fondsenwervingscampagne ook naar het opzetten van Engagement Arts NL. Dit is een platform dat permanent werkt aan een duurzame structuur om de slachtoffers van machtsmisbruik en seksisme in de Nederlandse creatieve sector te helpen. Op maandag 8 maart – Internationale Vrouwendag – is de webshop van F-Razzor gelanceerd waar je een kunstwerk kunt kopen of een andere persoonlijke donatie kunt doen om bij te dragen aan deze beweging. Op basis van de geldinzamelingsactie en haar werk voor NDSM gingen we met Arnell in gesprek over dit initiatief.

 

Hi Josefin, jouw werk op de NDSM-werf heeft in het verleden vaak thema’s gehad in combinatie met emancipatie die vaker terugkwamen, bijvoorbeeld in jouw werk voor Public Realm in de 3-package deal van het AFK-fonds. Het is dus een thema wat jou aanspreekt, kun je dat toelichten?

“In mijn recente werk heb ik gekeken naar hoe we proberen dieren te temmen, beheersen en domineren om aan onze behoeften te voldoen en hoe dit parallel loopt met onze angst voor de wildernis. Ik heb me vooral gefocust op hoe we paarden gebruiken als middel tot onze eigen voldoening, bijvoorbeeld voor genezing of vrijetijdsbesteding. Dit kwam tot uiting in Wild Filly Story, een verhaal over opgroeien, vriendschappen, machtsspelletjes en fantasieën. Het is een film van 23 minuten die zich afspeelde op een zorgboerderij in Amsterdam- Noord.

In zekere zin gaat mijn werk er ook over hoe wij als mensen weerhouden worden, en zijn afgedwaald van emancipatie

Een rode draad door het verhaal is de losse interpretatie van een verhaal uit mijn eigen jeugd: het paard van een jong meisje wordt achter de stal doodgeschoten, waarna het wordt geslacht, en later komt de paardengemeenschap samen om een feestmaal te maken van het vlees.”

“Ik probeer personages te creëren die uit hun eigen bubbel van overtuigingen breken. Ik ga terug naar het gevoel van klein zijn als tiener, toen ik niet uit durfde te komen voor mijn mening of mezelf te uiten als iets niet in orde was. De personages in Wild Filly Story hebben veel woede-uitbarstingen, en ik denk dat die uitbarstingen vertegenwoordigen wat ik wilde en waarmee ik worstelde (en deels nog steeds mee worstel) toen ik zelf jonger was. In zekere zin gaat mijn werk er ook over hoe wij als mensen weerhouden worden, en zijn afgedwaald van emancipatie.”

Heb je het zelf ooit moeilijk gevonden om dit soort thema’s terug te laten komen in jouw werken, of om je erover uit te spreken? 

“Het kan inderdaad riskant zijn om je uit te spreken, en we moeten van dat risico af. Als je je nu uit wil spreken over geweld, kan dat ook betekenen dat je met extra problemen en bedreigingen wordt geconfronteerd. Maar hoe meer mensen opstaan ​​en zich uitspreken over seksueel geweld en misbruik, hoe moeilijker het wordt om één iemand met bedreigingen aan te vallen.”

“Als kunstenaar geloof ik dat we ook via ons werk kunnen uitspreken. De industrie gaat failliet als artiesten bang worden om bepaalde thema’s te behandelen. Een belangrijk onderdeel van creativiteit is om geconfronteerd en ongemakkelijk te zijn.

Het is een actie geboren uit urgentie, die toevallig opduikt naast een wereldwijde pandemie

In mijn werk probeer ik op een speelse manier onderwerpen als controle en macht naar voren te brengen, waarbij het gebruik van fictie een belangrijke rol speelt. Het maakt het mogelijk om verantwoordelijkheid te nemen zonder deuren te sluiten vanwege de aard van het onderwerp; het laat ruimte voor dubbelzinnigheid. Op deze manier kunst maken is een balans tussen het creëren van een veilige omgeving om grenzen te kunnen verkennen. Het is belangrijk om discussie en confrontatie aan te gaan, maar ook om te leren en te begrijpen wanneer je een stap terug moet doen.”

Heb je zelf ooit te maken gehad met machtsmisbruik of seksisme?

“Als een vrouw in deze sector, ja, heb ik er ook mee te maken gehad.”

In deze tijden van COVID-19 is bijna alle aandacht gericht op deze actuele crisis. Zeker in de creatieve sector zijn door deze crisis harde klappen gevallen, iets wat jij ongetwijfeld ook hebt gevoeld. Waarom zou de aandacht juist nu naar dit thema moeten gaan? 

“Ik begrijp echt niet waarom we er nu niet over zouden moeten praten. Het is een reactie op de samenleving en het milieu waarin we nu leven. Eindelijk komen er gevallen aan de oppervlakte, mensen zijn het zat om mishandeld te worden en komen er voor uit. Het is een actie geboren uit urgentie, die toevallig opduikt naast een wereldwijde pandemie. Seksueel geweld en misbruik is trouwens niet iets nieuws, de enige verandering is nu dat het eindelijk aan het licht komt in Nederland.

Het is ook een noodzakelijke beweging om een ​​praktische en effectieve bijdrage te kunnen leveren

Het is ook pijnlijk duidelijk geworden dat er in de kunst een gebrek is aan hulpmiddelen om met welke vorm van misbruik dan ook om te gaan. De bestaande systemen zijn deels nog vrij middeleeuws.”

“De inzamelingsactie F-Razzor is een positieve actie die dient als een eenvoudige, creatieve manier om de discussie gaande te houden. Het is ook een noodzakelijke beweging om een ​​praktische en effectieve bijdrage te kunnen leveren aan de slachtoffers van dit thema. Ik vind het krachtig en ongelooflijk mooi dat zoveel kunstenaars zich hebben aangesloten en samen een solidariteitsfront durven te vormen.”

Onlangs was de campagne onder een gerichte DDoS-cyberaanval waarmee de daders probeerden de website en webshop van de inzamelingsactie uit de lucht te halen. Het tijdelijk uitschakelen van de site was de enige optie om de online veiligheid te garanderen. De webshop is ondertussen hersteld en in het licht van deze aanval is de campagne verlengd tot 19 maart. Deze cyberaanval geeft duidelijk aan dat er nog steeds een actieve inspanning wordt gedaan om degenen die zich uitspreken over misbruik, of het bewustzijn hierover proberen te vergroten, het zwijgen op te leggen. Nog meer reden om de website van F-Razzor te bezoeken en de campagne te steunen. 

Benieuwd welke werken Arnell doneerde voor de actie? Check het hier. Klik hieronder voor de webshop van F-Razzor en om een ​​lijst te zien van alle artiesten die zich bij dit initiatief hebben aangesloten:

F-Razzor

NDSM maakt gebruik van cookies. Bekijk ons privacy statement voor meer informatie.