De poëtische kant van de NDSM-werf

Het is 21 maart wereld poëziedag. Deze dag is bedoeld om poëzie te ondersteunen, bijvoorbeeld door voorbeelden van poëzie aan een breder publiek te laten zien met het doel om de populariteit een boost te geven. Poëzie wordt namelijk tegenwoordig vaak gezien als een verouderde, vaak wat stoffige kunstvorm. Maar ook al heeft het een ver rijkende geschiedenis, zijn er talloze hedendaagse voorbeelden van poëzie overal om ons heen. Dit is omdat het zich goed leent voor kuisbestuivingen tussen verschillende kunstvormen. Met deze gedachte liep Robin een rondje over de NDSM-werf, op zoek naar verborgen poëzie op het terrein.

Ik begon bij het kantoor van Stichting NDSM-werf, waar de achterkanten van het Treehouse en Pllek tegenover elkaar staan en een containerstraat vormen. Hier, op een witte muur, is de leus People Under No King te lezen. Een soort acrostichon zonder zinnen met het woord PUNK. Het is een opstandige leus, die de nadruk legt op strijd en verzet. Iets wat de punkbeweging eigen is. Al met al een goed eerste voorbeeld van verborgen poëzie op de werf.

Ik loop verder richting de Load Out (het gebied links van Pllek met uitzicht over het IJ). Hier staat op één van de stenen voor het water Rowin & Lena were here. Op het eerste oog misschien niet waar je aan denkt als het gaat om poëzie. Maar toch heeft het wel iets dichterlijks, waren Rowin en Lena geliefden die hun namen samen permanent op de werf wilden achterlaten? Of zijn het kunstenaars die streven naar naamsbekendheid?

Ik vervolg mijn weg richting het Tramplein, waar ik een boot op een houten stellage zie liggen. De woorden veni vidi puke zijn op de punt te lezen. Een parodie op Julius Ceasar’s beroemde woorden, nu getransformeerd naar ik kwam, ik zag, …puke. Het heeft wel iets poëtisch om de klassiek Latijnse zin op een boot op het droge te vervormen van iets conservatiefs naar iets provocerends. Een contrast dat goed past op de werf, die zelf ook bekend is om haar vrijgevochten karakter.

Ik sla vanaf het tramplein links af naar de X-helling (de kleinere helling naast de Load Out). Er mag niet op gelopen worden, dit staat daarom ook in grote letters aan de voet de van helling. Toch had één voorbijganger hier geen boodschap aan en betrad zonder pardon het verboden gebied, maar dat kwam waarschijnlijk omdat hij niet kon lezen. Hierdoor ontstond er toch een opvallend beeld, dat met een knipoog als dichterlijk gezien kan worden.

Als ik verder loop langs de rechterkant van de X-helling kom ik op een gegeven moment de deuren naar de studio’s en ateliers onder de Y-helling tegen (de grotere helling die uitloopt in het water). De kozijnen zijn rood geverfd net als de trap omhoog, want op de Y-helling mag wel gewandeld worden. Naast één van de deurposten kom ik een kort gedichtje tegen over de bij, die een tijd geleden met uitsterven werd bedreigd. Een duidelijker voorbeeld van poëzie op de werf.

Vervolgens beklim ik de trap naar de Y-helling om van het uitzicht te genieten. Al snel zie ik op het asfalt de woorden school met mij samen met blauwe letters opdoemen. Een boodschap die zeker in deze tijd een poëtische lading heeft. Samenscholen mag al een tijdje niet meer, maar het is wel iets waar de werf bekend om staat met haar festivals en evenementen. Misschien had R. wel last van huidhonger toen hij/zij deze boodschap op de Y-helling vereeuwigde.

Ik vervolg mijn weg naar de Feralda kraan, die er al staat sinds het terrein scheepswerf was. Hij is ondertussen wel omgetoverd tot hotel en heeft de kleuren rood, blauw en geel gekregen. Als ik onder de kraan doorloop zie ik dat op de voet old school never dies is geschreven. Deze leuze typeert het leven van de kraan: een oude rot van de werf die ondanks een nieuwe functie nog steeds op de werf staat.

Poëzie beperkt zich niet bij enkel geschreven woorden. Iedereen die een wandeling maakt op de NDSM-werf komt ook genoeg portretten en beelden tegen van kunstenaars. Hier is vaak ook tekst in verwerkt waardoor er een samenwerking ontstaat tussen schrift en beeld. Deze beelden kunnen een net zo poëtische indruk maken als een geschreven gedicht. Zo kwam ik tijdens deze wandeling ook genoeg plekken tegen waar de letters, woorden en zinnen in samenwerking met het beeld waar ze bij hoorden voor een nog duidelijker, of juist dubbelzinnigere boodschap stonden.

Het is een gigantische aanrader om op een zonnige dag even een pauze te nemen en naar Amsterdam Noord te komen voor een wandeling over de NDSM-werf. Je zult ongetwijfeld verrast worden door de kleine, verborgen boodschappen of de grote aanwezige beelden die te vinden zijn op de oppervlaktes van de werf. Het terrein werkt als canvas voor iedereen die een boodschap wil verkondigen en door die vrijheid kom je de mooiste voorstellingen tegen, zowel getekend als geschreven.

Zin in nog meer poëzie op de werf? In de zomer van 2020 was stadsdichter Gershwin Bonevacia artist-in-residence op de NDSM-werf. Ter afsluiting van zijn residentie schreef hij het gedicht ‘Binnenplaats’, een ode aan de werf. Chech hier onder het volledige gedicht:

Binnenplaats - Gershwin Bonevacia

NDSM maakt gebruik van cookies. Bekijk ons privacy statement voor meer informatie.