NDSM-werf sorteert voor op een inclusieve publieke ruimte

Nu de eerste woningen op de westkant van de NDSM-werf zijn opgeleverd worden de contouren van de volgende fase van dit gebied steeds meer zichtbaar. Waar de werf vroeger het rauwe rafelrandje van de stad was, wordt het nu steeds meer een modern en levendig stuk Amsterdam, gelegen aan de zonkant van het IJ. Om oude en nieuwe bewoners ook voldoende groen en recreatieruimte te bieden, wil de gemeente bij monde van wethouders Marieke van Doorninck (Duurzaamheid en Ruimtelijke Ordening) en Touria Meliani (Kunst & Cultuur) het oostelijk deel van de NDSM radicaal gaan vergroenen.

Stichting NDSM-werf, de beheerder en regisseur van de buitenruimte en zogenaamde ‘culturele werf’, heeft deze gelegenheid aangegrepen om te starten met het verzamelen van strategieën voor deze plannen, waarmee kan worden ingespeeld op ontwikkelingen die zich de komende jaren voordoen. Met dit Playbook willen zij in co-creatie met bewoners, ondernemers en kunstenaars de komende drie jaar experimenteren met het invullen van de groenambitie in combinatie met cultuur, sport en recreatie.

Behoefte aan vrije publieke ruimte

De Stichting is afgelopen zomer gestart met de eerste ‘Playroom-sessies’: een reeks interactieve werksessies waarbij samen met tal van stakeholders plannen zijn gemaakt: drijvende parken aan de IJ-oever, mobiele boomgaarden om hittestress tegen te gaan en een 3X3 basketbalveld voor jongeren zijn een greep uit de ideeën die naar voren kwamen uit deze sessies. Vervolgens zijn er ook bewonersavonden georganiseerd in Pllek en online, om ook input te krijgen vanuit omwonenden van de werf – van zowel toekomstige bewoners als ‘de oude Noorderling’. Een veel gehoord geluid vanuit hen was dat er behoefte is aan ‘vrije publieke ruimte, waarbij vertoefd kan worden, zonder per se gebruik te hoeven maken van de horeca’. Ook hebben omwonenden behoefte aan vermaak rondom het water. Zo werd er geopperd om aan de voet van de Y-helling, bij het water een zwemplaats te maken of watersporten als roeien of zeilen te faciliteren. Een van de plannen waar nu al een start mee is gemaakt is het vrijmaken en herstellen van de IJ-oever, zodat men vanaf de kop van de Ms. Van Riemsdijkweg helemaal door kan lopen tot aan de zogenaamde Load-out voorbij Pllek. “Dit is een van de mooiste uitzichten van Amsterdam en dat behoort alle Amsterdammers toe. Dit is publieke ruimte en dus niet alleen voor mensen die dit uitzicht kunnen betalen; dat soort plekken zijn er al genoeg in Amsterdam. Binnen de ring is het oostelijk deel van de NDSM een van de weinig uitgestrekte gebieden aan het IJ die openbaar zijn; die hoeven we niet ook nog eens vol te bouwen of als privéstrand te ontwikkelen”, aldus Tim Vermeulen, directeur van Stichting NDSM-werf, “Daarbij zou het mooi zijn dat de oever ook een groene verbinding wordt tussen land en water. Daarmee stimuleren we niet alleen biodiversiteit maar maken we ook de ruimte voor vergroening straks exponentieel groter.”

Download het NDSM Playbook

De gemeenteraad heeft onlangs een beslissing genomen over de aanpassingen van het investeringsbesluit voor NDSM en heeft daarmee ingestemd om van ruimte voor groen en sport een prioriteit te maken. Als geheel moet de NDSM-werf op termijn zoveel mogelijk voldoen aan de referentienormen. Vermeulen denkt dat het scenario dat er nog woningen gaan worden gebouwd op het oostelijk deel van de NDSM, ook wel de ‘culturele werf’, hiermee steeds onwaarschijnlijker wordt. Daarbij is het uitgangspunt om met de toevoeging van ruimte voor groen en sport, het erfgoed van de werf en het huidige culturele gebruik niet in de weg te zitten, maar juist te accentueren. “Met het Playbook proberen we al die verschillende functies te stapelen en te combineren. Hierdoor ontstaat een dynamisch leef-, werk- en cultureel gebied, en dat is wat de stad van de toekomst nodig heeft”, zegt Vermeulen, “Het huidige artistieke en creatieve makerschap is één van de kerncomponenten wat de NDSM-werf zo bijzonder maakt en dat moet ook in de toekomst zo blijven. Dat borgen we onder andere door het expliciet in te zetten in de projecten en experimenten van het Playbook. Tegelijk stellen we vast dat ruimte voor programmeerbare ruimte voor cultuur, en plekken voor artistieke en creatieve makers op veel plekken in Noord onder druk staat vanwege het tijdelijke karakter van de plekken waar ze gevestigd zijn. Ons pleidooi is om op NDSM daar beducht op te zijn – cultuur en makers vormen immers de hoeksteen van de huidige werf. Daarin is een sterke rol voor de gemeente weggelegd die middels haar eigen vastgoedpositie kan corrigeren wat in de vrije markt onmogelijk is. Wat overigens geen pleidooi is om hier permanent nieuwe ruimte voor cultuur en maken bij te bouwen: binnen de huidige bebouwde ruimte op NDSM is nog heel veel mogelijk. De vrije ruimte moet heel terughoudend worden ingezet daar waar tijdelijke impulsen nodig zijn bij middel van dynamische experimenten – een proeftuin die te allen tijde een publiek karakter blijft houden.”

Download de actualisatie investeringsbesluit NDSM-werf 2020

Dat sommige ondernemers op NDSM-werf graag meer ruimte zouden willen voor middelgrote maakindustrie, vindt Vermeulen niet gek: “Omliggende gebieden in Noord, maar ook andere plekken in Amsterdam zijn van oudsher gebieden met veel maakindustrie geweest, nu de grote industrie verdwenen is en de gebieden aantrekkelijk zijn voor wonen, staat ook de kleinschalige maakindustrie onder druk. We moeten zoveel mogelijk proberen te behouden wat er al is – al is de ene vorm van maakindustrie of bedrijvigheid de andere niet, en past lang niet meer alles in de stad. Maar om dit ten koste te laten gaan van het echt groen en publiek maken van de NDSM, vind ik wat ver gaan.” Het mooiste zou hij vinden als het dynamische maakkarakter van buurten behouden zou blijven door te werken met wat er is en dat slim te combineren met andere functies.

Dit onderschrijft ook directeur van de NDSM Loods en voorzitter van de VEBAN Rob Post in het programma ‘Noord van morgen’ van Pakhuis de Zwijger. Hij gelooft niet zozeer in het bouwen van nieuwe woonwijken, waarbij in de plint van nieuwe hoogbouw ruimte wordt gegeven aan makers. Hij stelt dat er beter gekeken kan worden naar bestaande infrastructuur en gelooft meer in de organische groei van de stad.

Einde van de tijdelijkheid voor NDSM-werf?

Stichting NDSM-werf gelooft dat met het inzetten van de plannen voor vergroening, cultuur en sport, een einde kan komen aan tijdelijke karakter van NDSM en de onduidelijkheid die daar soms mee gepaard gaat. Met dit mogelijke eindscenario voor de voormalige scheepswerf in zicht vindt ze dat dit unieke stuk Amsterdam, met zijn rauwe en industriële karakter moet bewaard blijven voor de Amsterdammer.  De organisatie ziet de werf als een plek waar kunst, cultuur, wonen, werken en recreëren samenkomt op een schaal die we nergens anders in de stad kennen. De vergelijking met het Westerpark is snel gemaakt, maar nu de muziekfestivals daar verdwijnen, blijft de NDSM-werf een van de laatste plekken binnen de ring waar dit nog op significante schaal mogelijk is. De stichting kijkt met vertrouwen naar de toekomst, aldus Vermeulen: “Dit is een complex speelveld, waarbij er veel verschillende deelbelangen spelen. Maar tijdens alle gesprekken die wij hebben gevoerd met diverse stakeholders en buurtbewoners zien we gelukkig dat de droom voor de NDSM voor iedereen er nagenoeg hetzelfde uitziet: een dynamische plek voor kleur en reuring, waar inspiratie, innovatie en verwondering vrij spel krijgen, voor heel Amsterdam.”



NDSM maakt gebruik van cookies. Bekijk ons privacy statement voor meer informatie.