Theater
Reverse – ****
Van Johannes Bellinkx
14/7, NDSM-werf, Amsterdam
Aldaar t/m 23/7
Kronieken van de stad – ***
Deel 1: Tussen werven en hotels.
Van Timen Jan Veenstra
14/7, buurt Zonneplein, Tuindorp-Oostzaan
Aldaar t/m 23/7
Project B. De impact van mijn aanwezigheid – ***
Van Anouke de Groet/Toekomstland
14/7, Rietwijker, De Banne, Parlevinker, Amsterdam
Aldaar t/m 23/7.
‘Let goed op: je voeten zijn je ogen’, zegt de begeleider bij de start van Reverse van mimetheatermaker Johannes Bellinkx. De toeschouwer mag ruim een half uur achterwaarts dwalen over de NDSM-werf, een witte streep volgend, die leidt langs stalen poten van hoge kranen, dwars door de nieuwe Kunststad van Amsterdam-Noord, in een voormalige scheepsbouwloods. Een simpele omkering van je loopgewoonte doet wonderen. Je blikveld wordt breedbeeld, de focus verwijdt zich; alsof je je terugtrekt uit alles. Zijwaarts doemen onverwachte objecten op: een rood kunstpaard, gehavende maskers van een oude carnavalswagen, een overwoekerd betonblok of opvallende graffiti, zoals het portret van de onfortuinlijke Ajacied Nouri, de verf is nog nat.
De NDSM-werf in Amsterdam-Noord, met zijn roestige balken en resten van bootjes, ankers en scheepstakels, leent zich perfect voor een wandeling-in-de-achteruitversnelling. Of beter: vertraging. De poëtische soundscape op je koptelefoon laat je rustig mijmeren over het lijnenspel in industriële architectuur. Totdat je tegen een stalen trap aanloopt. Au, wel je ‘ogen’ open houden, oftewel: je voeten als voelsprieten blijven gebruiken.
GEDURFDE SPRONG IN BLAUWE FEESTJURK
De start van Reverse voltrekt zich met uitzicht over het IJ, naast de hilarische steigerbrug van Collectief Walden. Op uitnodiging van het jubilerende Over het IJ Festival (25 jaar) bouwde deze locatietheatergroep onder de titel We beginnen gewoon een beginnetje van de IJ-brug waarover al jaren wordt gediscussieerd. Vanaf deze steigertrap mogen bezoekers een sprong wagen in het IJ, nadat ze zich eerst in een sauna hebben opgewarmd. Twee strandwachten staan paraat. Simone Hogendijk, artistiek leider van Over het IJ, opende vrijdag het festival met een gedurfde sprong in blauwe feestjurk.
Op de NDSM-werf heeft Over het IJ traditiegetrouw een stel zeecontainers gestapeld tot festivalhart, dit keer intiemer en gezelliger dan in eerdere jaren, toen de stalen dozen nog over de voormalige scheepswerf waren verspreid. In de containers spelen zich kleine, prille projecten af van 15 minuten. Wie dat wil, kan ook aanschuiven in een partytent, bij het even eenvoudige als rake interviewprogramma Zomaar een gast van Patrick Nederkoorn en Oscar Kocken. Bekende Nederlanders als schrijver Ronald Giphart en acteur Marcel Musters vragen festivalbezoekers naar hún verhaal.
Voor de wat langere voorstellingen moet je Amsterdam-Noord in. Zo beland je op een tribune voor een dichtgemetseld kerkje. Daar kruipt acteur Stefan Rokebrand, met stropdas, v-halstrui en aktetas, in de huid van pater Jos Kobessen, overleden in 2005. Toneelschrijver Timen Jan Veenstra schreef een bozige monoloog, waarin Kobessen zich opwindt over de aandacht van de commercie voor het ruige Noord, terwijl eerder de werkloze havenarbeiders tot wanhoop werden gedreven. Teleurgesteld als hij is, noemt hij zijn preken ‘leugens’ en ziet hij ‘gewoonten verslijten terwijl al het nieuwe bij het oude blijft’. Veenstra laat zijn tekst soms subtiel rijmen, maar het is vooral Rokebrand die er leven inblaast. Met als cadeautje een dagpauwoog, die op zijn naar achter gekamde haren danste.
In buurthuis De Rietwijker in De Banne, een wijk met de meest problematische hangjongeren van Amsterdam, aldus burgemeester Van der Laan vorig jaar, presenteert theatermaker Anouke de Groot met drie buurtrappers en twee actrices een talkshowreconstructie van een ‘gebeurtenis’, waarbij iedereen op straat verdacht is. Ze laat slim de professionele actrices alle rollen spelen, van agent tot raddraaier, terwijl de muzikale inbreng juist lokale charme geeft aan Project B.. Toch mag de tekst zich dramatisch sterker ontwikkelen. Nu is het vooral een telkens kantelend perspectief aan de tafel van ‘meneer de actualiteitenprogrammapresentator’. Maar de openingszin van rapper en schrijver MASSIH blijft je wel bij: ‘Jullie gaan straks weer naar nieuwe projecten in nieuwe wijken, met nieuwe aapjes om te kijken.’
Aanvullingen & verbeteringen: In een eerdere versie van dit stuk stond ten onrechte dat Massih Hutak een amateurschrijver is. Hutak schreef columns en artikelen voor V, is columnist van Het Parool en publiceerde bij Atlas Contact. ‘Amateurschrijver’ is geen correcte omschrijving.
JONG TALENT IN ZEECONTAINERS
Een maanlanding of een monoloog, het past allemaal in een container.
Zeecontainers: ze zijn log, lelijk en gehorig. En toch kun je er leuke dingen in doen. Zoals een gat zagen in de bovenkant en daardoor aarde naar binnen strooien, waarna een astronautje van Playmobil een soort maanlanding maakt, om de mensheid eens streng toe te spreken.
Dit is een van de korte ’tijdmachines’ in het Zeecontainerprogramma van Festival Over het IJ, dat vanwege het 25-jarig jubileum is samengesteld door oudgedienden. Groepen als FC Bergman, het Houten Huis, Likeminds, Scheigman& en BOG tipten jong talent. Dat levert de grappige buitenaardse blik op, van Daniëlle, Sari & Lola (getipt door FC Bergman).
Veelbelovend is het monoloogje van Roos Sparreboom (ingebracht door BOG). Zij is derdejaarsstudent theatermaken en heeft een pakkende reconstructie gemaakt van de making-of van haar project Thierry Baudet, de voorstelling. Of ze de monoloog ooit afmaakt of in de politiek belandt als ‘de Fleur Agema van Forum voor Democratie’ laat ze in het midden. Hopelijk wint het theater het van de politieke arena. Alhoewel, Sparreboom is slim, rap van tong en weet zich te presenteren.